EnglishBệnh đái tháo đường, hay bệnh tiểu đường, đặc trưng bởi tình trạng tăng cao lượng glucose trong máu. Bệnh làm tổn thương đến một số cơ quan trong cơ thể như tim, mạch máu, mắt, thận và thần kinh dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng như suy thận, đột quỵ, cắt cụt chi dưới,… Năm 1980, trên toàn thế giới có khoảng 108 triệu người mắc bệnh tiểu đường nhưng đến hiện nay có khoảng 422 triệu người mắc bệnh với 1,5 triệu ca tử vong. Tỷ lệ mắc bệnh thường tăng nhanh ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Bệnh đái tháo đường là một trong 10 bệnh dẫn đến tàn tật và tử vong của Việt Nam năm 2021. [2], [3]
Bệnh nha chu đặc trưng bởi tình trạng viêm mạn tính mô và các cấu trúc hỗ trợ xung quanh răng. Theo thống kê của WHO, bệnh nha chu có thể ảnh hưởng đến khoảng 19% dân số trưởng thành với hơn 1 tỷ trường hợp trên toàn cầu. Một số triệu chứng của bệnh nha chu bao gồm chảy máu, sưng, đau và hôi miệng, bệnh nha chu nghiêm trọng có thể dẫn đến tụt nướu, mất bám dính nha chu và mất xương hỗ trợ dẫn đến lung lay và đặc biệt là mất răng. Vệ sinh răng miệng kém và hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ dẫn đến viêm nha chu [4]. Chi tiết về bệnh nha chu vui lòng xem tại: https://codupha.com.vn/benh-nha-chu-benh-ly-co-nguy-co-mat-rang-cao/
Một số yếu tố của bệnh đái tháo đường ảnh hưởng lên sự tiến triển bệnh nha chu
Tăng đường huyết
- Tăng stress oxy hóa dẫn đến tăng hoạt hóa protein kinase C (PKC), tạo ra các loài oxygen phản ứng (ROS – bao gồm superoxid, hydro peroxid, hydroxyl), sản xuất dư thừa các cytokine gây viêm gây phá hủy tế bào, giảm khả năng di chuyển và hấp thu vi khuẩn của các tế bào miễn dịch.
- Rối loạn chức năng tế bào miễn dịch: bạch cầu trung tính tiếp xúc với lượng glucose cao gây stress oxy hóa nội bào, làm chậm quá trình chết tế bào có chương trình (apoptosis) do đó làm gián đoạn phản ứng miễn dịch ban đầu với nhiễm trùng và dẫn đến tình trạng viêm mạn tính.
- Tạo sản phẩm glycat hóa bền vững (AGE): tiếp xúc với lượng glucose lâu dài dẫn đến tăng quá trình glycation protein tạo AGE là chất gây phản ứng viêm và phản ứng stress oxy hóa.
- Tăng đường huyết gây bất thường trong tái tạo xương (do tăng tạo AGE, ức chế biệt hóa tế bào tạo xương), gây bất thường trong chữa lành vết thương và tái tạo mô (do thay đổi quá trình tăng sinh và quá trình chết theo chương trình trong nguyên bào sợi nướu) làm tình trạng viêm nha chu trầm trọng hơn.
- Thay đổi hệ vi sinh vật đường miệng: tăng vi sinh vật thường có trong bệnh viêm nha chu.
Tăng lipid máu
Lipid máu tăng dẫn đến kích hoạt phản ứng viêm ở các tế bào miễn dịch.
Gây viêm mạn tính
Tăng nồng độ các cytokine gây viêm trong mô nha chu như yếu tố hoạt tử khối u (TNF-α), interleukin (IL-1β), protein phản ứng C (CRP),… dẫn đến phá hủy cấu trúc nha chu như mô liên kết, dây chằng nha chu,… cũng như thúc đẩy biệt hóa tế bào hủy xương gây mất xương ổ răng.
Kháng insulin
Giảm biểu hiện phối tử chemokine mô típ CXC 1 (CXCL1) là chất hóa hướng động bạch cầu trung tính mạnh tại nguyên bào sợi nướu răng.
Tăng biểu hiện phân tử kế dính tế bào mạch máu 1 (VCAM-1) trên nội mô dẫn đến tăng thâm nhiễm bạch cầu trong mô nha chu bị viêm. [1]
Tài liệu tham khảo
1. Shinjo T, Nishimura F (2024), The bidirectional association between diabetes and periodontitis, from basic to clinical, Jpn Dent Sci Rev, 60:15-21.
2. Institute of Health Metrics and Evaluation (Truy cập ngày 23 tháng 09 năm 2024), Vietnam, http://www.healthdata.org/vietnam.
3. WHO (Cập nhật ngày 05 tháng 04 năm 2023), Diabetes, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes.
4. WHO (Cập nhật ngày 14 tháng 03 năm 2023), Oral health, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/oral-health
